Mantar Hastalığı Nedir? – Mantara İyi Gelen Yöntemler

Mantar Hastalığı Nedir? – Mantara İyi Gelen Yöntemler

Büşra Üzüm

26/10/2024

Mantar Hastalığı Nedir?

Tabiatta 100.000’den fazla mantar türü bulunmaktadır.Bunların içerisinde de 100 kadarı insanlarda hastalık yapmaktadır. Mantarlarla oluşan bu hastalıklara mikoz ya da fungal enfeksiyonlar adı verilmekle birlikte bunu inceleyen bilim dalına da mikoloji adı verilmektedir.

Mantar hastalığı vücuda giren zararlı organizmaların cilt üzerinde oluşturduğu deformasyonlardır. Bu organizmalar yerleştikleri cilt yüzeylerinde kaşıntı kızarıklıklar oluşmasına neden olmaktadırlar. Özellikle ayak, kulak ve tırnak gibi vücudun farklı bölgelerinde sıklıkla karşılaşılmaktadır.

İlk etapta yalnızca vücudun az bir bölümünde görülen mantar türleri zamanla vücudun farklı alanlarına da yayılma riski taşımaktadırlar. Özellikle ıslaklık ve nemlilik yayılmalarında oldukça önemli etkenler arasında yer almaktadır. Mantar hastalığı ciltte oldukça ciddi anlamda sorunlara neden olabilen bir hastalık türüdür.

Mantar Hastalığı Neden Meydana Gelir?

Mantar problemi birçok kişide görülebilen ve yayılma riski olan deri hastalığıdır. Bu hastalığın meydana gelmesinde birçok farklı nedenden bahsetmek mümkün olmaktadır. Mantar türleri cildin yüzeyinde bulunan keratin hücrelerini derinden etkileyerek ciddi anlamda deri bozulmasına neden olmaktadır. Mantar hastalığı nedenleri arasında şunları saymak mümkündür:

Aşırı derecede terlemek,

Çok dar kıyafetler giymek,

Çok fazla nemli ve sıcak alanlarda kalmak,

Enfekte olan canlılara temas etmek,

Kişisel eşyaları başkaları ile ortak olarak kullanmak,

Cildi yeterli derecede kurutmamak,

Bazı ilaçların kullanımının mantar oluşumuna neden olması,

Kadınlarda gebelik durumu,

Obezite problemi,

Hijyen kurallarına uygun davranmamak

Mantar en çok nemli ve sıcak ortamlarda yayılma alanı bulan bir hastalıktır. Bu nedenle de sıklıkla yaz mevsimlerinde görülmektedir. Bununla birlikte banyo sonrasında yeterli miktarda kurulanmamak ve vücut bölgelerinin belli kısımlarını nemli bırakmak mantar oluşumuna ortam yaratmaktadır. Mantar hastalığı çözümü için uzman bir doktora görünmek ve gerekli tedavi işlemlerini başlatmak gereklidir.

Mantar Hastalığı Belirtileri Neler?

Mantar belirtileri arasında birçok durum sayılabilir. İnsanların günlük yaşantısını bir hayli zorlaştıran bu hastalığın tedavisi için öncelikle uygun bir tanı konulması gerekir. Tanı konulabilmesi için de mantar hastalığı belirtileri arasında şunların olması gerekir:

Cilt yüzeyinde iltihaplanma,

Deri üzerinde oluşan halka biçiminde ki kızarıklıklar,

Sürekli olarak kaşınma hissiyatı,

Cilt üzerinde meydana gelen pullanma ve dökülmeler,

Kahverengi, pembe ve kırmızı olarak görünen renk değişimleri ve lezyonlar

Bu belirtiler mantarın en belirgin belirtileri arasında yer almaktadır. Özellikle kaşıntı sırasında süreklik olarak deride dökülme ve sıyrılmalar meydana gelmektedir. Vajinal mantar türünde bunlara ek olarak aynı zamanda kıvamlı bir akıntı da görülebilmektedir. Vücut mantarlarında ise iç kısmı sıvı ya da irin dolu olan kabarcık oluşumları gözlemlenir. Bu belirtilerin hepsi ya da birkaç tanesi gözlemlendiğinde bireylerin mutlaka bir uzman doktora görünmesi gerekmektedir.

Mantar Hastalığı Çeşitleri Nelerdir?

İnsanlarda vücuttaki yerleşim yerlerine göre hastalık yapan mantarlar üç gruba ayrılır. Bunlar;

a)Yüzeysel Mikozlar: Deri,tırnak ve mukozlara yerleşen mantar türleridir.İnsandan insana bulaşma eğilimindedir.Enfeksiyonların çoğunda etken olan dermatofitler yani yüzeysel mikozlar şunlardır:

Mikrosporum: Saç ve deride etkili olmaktadırlar.

Trichophyton: Saç,deri ve tırnaklarda etkili olmaktadır.

Epidermoftan: Deri ve tırnaklarda etkili olmaktadır.

Mantar hastalığı çeşitleri oldukça fazladır. Bulaşma riski yüksek bir hastalık olduğundan vücudun hemen her yerinde oluşma durumu olabilmektedir. Ancak her mantar türünün kendine has belirtileri ve oluşum nedenleri bulunmaktadır. En sık görülen dermatofit yani yüzeysel mantar enfeksiyonları ise şu başlıklara ayırmak mümkündür.

Tırnak Mantarı (Onikomikoz – Tinea Ungium)

Kasık Mantarı (Tinea Cruris)

Ayak Mantarı (Tinea Pedis)

Vücut Mantarı (Tinea Corporis)

Saç Mantarı (Tinea Capitis)

Sakal Mantarı (Tinea Barbea)

Tırnak Mantarı (Tinea Ungium)

Onikomikoz olarak da bilinen tırnak mantarı ayak tırnaklarında görülen bir mantar hastalığı türüdür. Bu mantar genel olarak tırnak içerisinde görülür ve bu kısımdan daha geniş alanlara doğru bir yayılma gösterir. Eğer tırnak yapısında bir kalınlaşma ve renk bozukluğu gibi bir durum varsa mutlaka doktora görünmeniz gerekmektedir. Beyaz ya da sarı renkte kendini belli etmektedir. Etkileri arasında tırnakların çabuk kırılması ve şekil bozukluğu gibi durumlar vardır.

Kasık Mantarı (Tinea Cruris)

Bu mantar türü Tinea Cruris olarak da bilinmektedir. Erkeklerde çok sık görülen bir mantar türüdür. Meydana geldiği bölgede yani kasıklarda ciddi anlamda kaşıntı meydana gelir. Aynı zamanda kızarıklar ve yanma hissi de oluşabilir. Zaman zaman cinsel organ üzerine de yayılma gösterebilmektedir. Ayak mantarı gibi farklı bölge mantarları ile son derece ilişkili olan mantar türleri arasında yer almaktadır.

Ayak Mantarı (Tinea Pedis)

En sık görülen mantar türlerinden biridir. Tinea Pedis olarak da isimlendirilen bu mantar türünde daha çok iltihaplı ve kaşıntılı bir cilt meydana gelir. Ayak tabanında oluşan bu hastalık, taban bölgesinde kalınlaşmaya ve çatlamaya neden olmaktadır. Özellikle 4. ve 5. parmaklar arasında daha nemli bir hissiyat oluşturmaktadır.

Ayakta meydana gelen iltihaplar ciddi anlamda bir kokuya da neden olmaktadır. Aynı zamanda ağrılı ve acılı bir mantar türüdür. Ciltte çatlaklar oluşturarak zamanla ayak şeklinin de bozulmasına neden olmaktadır. Yüzme havuzları gibi ortak kullanım alanlarında bulaşma riski çok yüksektir. Mantar hastalığı ayak bölgesinde görülüyorsa kişilerin evde kullandıkları terliklerinin mutlaka kişiye özel olması gerekmektedir.

Vücut Mantarı (Tinea Corporis)

Bu mantar türü bedeninizin herhangi bir yerinde görülebilme riski olan mantarlardandır. Tinea Corporis ismine de sahip bir mantar türüdür. Daha çok çember şeklinde bir görünüm ortaya çıkarır. İlk etapta oldukça küçük olarak kendini gösterir ve zamanla iltihaplanabilir ya da giderek geniş bir alana yayılma gösterebilir.

Tinea Corporis yaygın bir mantar deri enfeksiyonudur ve oldukça bulaşıcıdır. Yine de ciddi değildir ve genellikle mantar önleyici antifungal bir kremle tedavi edilebilir.

Saç Mantarı (Tinea Capitis)

En bilinen mantar türlerinden olan saç mantarının diğer adı Tinea Capitis’tir. Halk arasında saçkıran olarak da bilinir.Bu mantar genel olarak saç derisinde meydana gelmektedir. Saçın uzamasını engellemekle kalmaz aynı zamanda saç ve deri dökülmelerine de neden olur. Kızarıklık, yoğun kaşıntı, kepekli alanlar ve deride dökülmeler meydana gelebilmektedir.

Hijyen koşulları iyi olmayan toplu yerlerde (okul,kreş) yayılım gösterebilir.Ayrıca tarak, yastık kılıfı ve benzeri diğer
eşyalarla da bulaşma eğilimindedir.

En çok küçük çocuklarda yaygındır ve reçeteli oral ilaçların yanı sıra mantar önleyici şampuanla tedavi edilmesi gerekir. Saç mantarı belirtileri şunlardır:

Pullu veya kırmızı görünebilen kel görünüm,

Rahatsız edici derecede kaşıntılar,

Hassasiyet veya ağrı

Sakal Mantarı (Tinea Barbae)

Berber kaşıntısı olarak da bilinen Tinea barbae, sakal ve bıyık bölgesindeki kılları ve deriyi tutan nadir bir enfeksiyondur. Lezyonlar derin ve yüzeysel olarak ikiye ayrılabilir. Derin tip daha şiddetli, nodüler ve süpüratif olma eğilimindedir ve genellikle zoofilik yani hayvansal kaynaklıdır.

Sakal mantarı daha çok hayvanlarla uğraşan bireylerde görülmektedir. Erkeklerde kadınlara oranla daha fazla görülür.İnsandan insana bulaşma yollarından biri kontamine olmuş ve ortak olarak kullanılmış tıraş malzemeleridir.

b)Deri Altı Mikozlar:Bu türde mantarlar deri yoluyla bulaşarak deri altı dokularına yerleşim gösterirler. Hatta kas ve kemiklere kadar yayılım söz konusu olabilir. Sebep olan mantarlar saprofitlerdir.Bunlar;

Chromomycosis (Kromomikoz),

Mycetoma (Miçetoma),

Sporotrichosis (Sporotrikozis),

Basidiobolomycosis (Basidiyobolomikoz),

Rhinosporidiosis (Rinosproridiyozis),

Lobomycosis (Lobomikoz)

c)Sistemik Mikozlar: Derin doku ya da organlarda yerleşen mantar enfeksiyonlarıdır. Toprakta yahut bitkilerde bulunan hastalık yapıcı küflerin havaya karışması ve sonrasında yayılım göstermesi sonucu insanda akciğerlerden başlayıp iç organlara kadar yayılım gösterebilir. Seyrek görülmekle birlikte insandan insana bulaşmazlar.Buna sebep olan mantar türleri şunlardır:

Coccidioides Immitis (Koksidiyades İmitis),

Histoplasma Capsulatum (Histoplazma Kapsulatum),

Blastomyces Dermatitidis (Blastomiçez Dermatis)

Kriptokokkoz ve Aspergilloz

Vücutta Görülen Diğer Mantar Hastalıkları

Kulak Mantarı

Kulak mantarı da sık sık karşılaşılan sorunlar arasında yer almaktadır. Bu sorunun giderilmesinde doktorun vereceği merhemlerden yararlanmak gereklidir. Kulak içerisinde dökülmeler meydana getirir ve şiddetli ağrı ve kaşıntıya neden olabilir.

Vajinal Mantar

Kadınlarda görülen bu hastalığa sebep olan mantar türü Kandidiyazis adı ile bilinmektedir. Bu mantar türü birçok kadında rastlanan türler arasındadır. Şiddetli kaşıntıya neden olması kadınlar açısından çok ciddi bir problemdir. Mutlaka tedavi edilmesi gereken hastalıklardandır.

Mantar Başkalarına Bulaşır Mı?

Mantar hastalığı bulaşıcı mıdır sorusuna verilebilecek bulaşabileceği şeklindedir. Bu hastalığı geçiren kişilerin kullandığı eşyaları kullanmak ya da onlarla deri temasında bulunmak mantar mikrobunun bulaşmasına ve yayılmasına neden olmaktadır. Özellikle bazı mantarlar yüksek bir bulaşıcı değere sahiptir ve kalabalık ortamlarda salgın niteliğinde de görülebilmektedir. Çocukların taşıdığı mantarların ise okul ortamlarında bulaşma riski çok yüksektir.

Bulaşıcılığında en etkili olan ise ayakkabı, peçete, çarşaf ya da terlik gibi malzemelerin ortak kullanımıdır. Aynı zamanda ortak olarak kullanılan hamam, sauna, banyo ya da plaj ortamları da yine mantarın yayılması için en uygun ortamlar arasında yer almaktadır.

Mantar kişilere topraktan dahi bulaşabilecek kadar büyük bir risk taşımaktadır. Aynı zamanda hayvanlardan insanlara bulaşabilme durumu da bulunmaktadır. Kısacası mantar insanlar açısından riskli ve çok rahatsız edici hastalık türleri arasında yer almaktadır.

Mantar Hastalığı En Çok Kimlerde Görülür?

Mantarın hastalığının sıkça görüldüğü kişiler vardır. Deri hastalığı olması ve insanların yaşamını olumsuz etkilemesi tedaviyi mecburi hale getiren nedenler arasındadır. Mantarın sıklıkla görüldüğü kişiler arasında şunlar sayılabilir:

Aşırı derecede terleme sorunu yaşayan kişiler,

Terlik ayakkabı ve havlularını sürekli olarak başkaları ile paylaşanlar,

AIDS tarzında enfeksiyon riski taşıyan hastaların yakınında bulunanlar,

Ergenlik öncesinde ki çocuklar,

Duş sonrası vücudunu tam olarak kurutmayanlar,

Hamile kadınlar,

Obezite ya da diyabet gibi sorunları olanlar,

İleri seviyede kanser hastalarında,

Elleri sürekli ıslak olan bireyler,

Bağışıklık sistemi zayıf ve vücut direnci az olan kişiler

Mantar hastalığının bu kişilerde görülme riski çok yüksektir. Özellikle bu hastalıkta bireylerin mantarlı bölgeyi sürekli olarak kuru tutmaları büyük bir önem arz etmektedir. Mantar hastalığı doğal tedavisi bulunan hastalıklardandır. Ancak doğal ve bitkisel yöntemlere başvurmadan önce mutlaka uzman bir doktora görünmek gereklidir.

Mantar Hastalığı Tanısı

Mantar ciltte meydana gelen deformasyonlardır. Bu nedenle mantar teşhisini yapacak olan bölüm Cildiye bölümüdür. Cilt hastalıkları uzmanlığına giren bu hastalığın teşhisinde genelde fiziksel muayene yeterli olmaktadır.

Aynı zamanda hasta geçmişini de dinleyen doktor sizlere uygun bir tedavi önererek kısa sürede mantarın tamamen temizlenmesini sağlayabilmektedir. Mantar hastalığı bitkisel tedavisi genelde mantarın ilk aşamalarında etkili olabilmektedir. Ancak yine de uzman bir doktorun size önereceği tedaviyi de mutlaka uygulamanız gerekmektedir.

Mantar Tedavisi Nasıl Yapılır?

Mantar tedavisinin uygulanabilmesi için dikkat edilmesi gereken birçok önemli nokta bulunmaktadır. Öncelikle alanında uzman bir hekime görünmeniz gereklidir. Bu süreçte doktor sizlere birtakım mantar kremleri ve iltihap kurutucular verebilir.

Eğer kişilerde şeker gibi ciddi hastalıklar varsa onların mantar tedavilerinin daha büyük bir özen ile yapılması sağlanmalıdır. Gerekli tahliller yapıldıktan sonra losyonlar, kremler ve ağızdan alınan ilaçlarla tedavi süreci başlatılmaktadır. Bu tarz bir tedavi ile mantarı tamamen ortadan kaldırmak mümkündür. Bu süreçte hijyen her zaman önem verilmesi gereken bir durumdur.

Kulak mantarı gibi bir rahatsızlığınız varsa banyo sırasında mutlaka kulak koruyucu kullanmanız gereklidir. Aynı zamanda banyo sonrasında da kulaklarınızı tamamen nemden arındırmanız ve kuru hale getirmeniz gereklidir. Bu süreçte sizde bulunan mantar mikrobunun başka bir yere bulaşmayacağından da emin olmanız gereklidir. Aksi halde başkasına bulaştırabileceğiniz gibi yine size bulaşabilme riski de oluşturabilirsiniz.

Tedavi sürecinde doktor tarafından verilen sprey, fitil, hap ve şampuan gibi ürünlerin zamanında ve düzenli olarak kullanılması son derece önemlidir. Bu süreçte ilaçların dozu tamamen hastaların durumuna göre uygulanmaktadır.Vajinal  mantarın iyileşme süreci 7 ile 10 gün arasındadır. Bununla birlikte vücut ve saç bölgesinde meydana gelen mantarın iyileşmesi 30 gün sürebilmektedir. Ancak ayak ve tırnak mantarının iyileşmesi 6 ay gibi çok uzun bir süreyi kapsamaktadır.

Mantar Neden Tedavi Edilmelidir?

Mantarın tedavi edilmesi son derece önemlidir. Hem vücudun diğer bölgelerine yayılabilen hem de başka insanlara bulaşabilen bir hastalıktır. Bu nedenle tedavi edilmediğinde mantar birçok kişi için ciddi bir risk haline gelebilmektedir. Mantarın tedavisi için cilt hastalıkları uzmanlarına başvurmanız gereklidir.Mantar belirtileri görülmeye başlandığında uzman tedavisine başvurmanız yayılmasını engellemek açısından büyük bir önem arz etmektedir. Bunun yanında tedavi edilmeyen mantarın tedavi süreci daha da zorlaşır ve vücudun diğer bölgelerine yayılmada gösterir. Yeni başlayan bir mantar hastalığı çözümü için doktor tavsiyesi ve ilaç kullanımı son derece önemlidir.

Özellikle diyabet hastaları gibi ciddi hastalığı olan kişilerin bu süreçte çok daha titiz davranması gerekmektedir. Yaşamınızı zorlaştıracak olan mantar hastalığı tedavisi için doğal yöntemler içerisinden de uygun bir tedavi seçilebilir. Beyaz sirkenin iyi geldiği belirtilmektedir. Ancak her zaman için öncelikli olarak doktora başvurmak gereklidir.

Vücutta Mantar Hastalığı Nasıl Geçer?

Bir mantar cilt enfeksiyonunun gelişmesini önlemeye yardımcı olmak için aşağıda belirtilen hijyen kurallarına mutlaka uymanız gereklidir. Vücutta mantar hastalığını önlemek için;

Hijyen kurallarını uyguladığınızdan emin olun.

Kıyafet, havlu veya diğer kişisel eşyaları paylaşmayın.

Özellikle çorap ve iç çamaşırı olmak üzere her gün temiz giysiler giyin.

İyi nefes alan giysiler ve ayakkabılar seçin. Çok dar kıyafet veya ayakkabılardan kaçının.

Duştan, banyodan veya yüzmeden sonra temiz, kuru bir havluyla düzgün bir şekilde kurulandığınızdan emin olun.

Halihazırda bulunan enfeksiyonu kötüleştirebileceği ve ayrıca yayılma şansını artırabileceği için etkilenen bölgeyi kaşımaktan kaçının.

Etkilenen bölgeyi günde en az 2 ila 3 kez yıkayın.

Soyunma odalarında çıplak ayakla yürümek yerine sandalet veya parmak arası terlik giyin.

Spor ekipmanları veya paspaslar gibi paylaşılan yüzeyleri silin.

Mantar enfeksiyonu gözlenmiş veya sık kaşınma gibi belirtileri olan hayvanlardan uzak durun.

Mantar Hastalığına Ne İyi Gelir?

Yoğurt ve probiyotikler tüketin:Yoğurt ve diğer probiyotikler, birçok mantar enfeksiyonunu önlemeye yardımcı olan bol miktarda iyi bakteri içerir. Bunlar, bu enfeksiyonlara neden olan mikroplarla savaşır.

Vücudunuzu sabun ve su ile yıkayın:Herhangi bir ilacı uygulamadan önce etkilenen bölgeyi günde iki kez sabun ve suyla temizleyin. Bu, enfeksiyonun yayılmasını kontrol edecektir.

Her derde deva elma sirkesi kullanın:Elma sirkesinin mantar önleyici özellikleri bulunmaktadır. İki çorba kaşığı ılık suda karıştırıp içebilir veya içine bir pamuk daldırıp cildinize sürebilirsiniz. Bunu günde üç kez yapmak faydalı sonuçlar doğurabilmektedir.

Çay Ağacı Yağı kullanın:Çay ağacı yağı ya da diğer bir adıyla Hint Defnesi Yağı doğal olarak antifungal ve antibakteriyeldir. Hindistan cevizi yağı veya zeytinyağı gibi yağlar ile karıştırın ve günde üç ila dört kez enfekte bölgeye sürün. Bu, mantar enfeksiyonlarını tedavi etmek için en etkili yöntemlerden biridir.

Hindistan Cevizi Yağı kullanın:Hindistan Cevizi Yağı güçlü bir mantar önleyici madde olarak karşımıza çıkmatadır. Deriye uygulamak onu iyi ve güvenli bir topikal ilaç yapar. Ciltte olduğu için kafa derisinde çıkan saçkıranlarının tedavisinde de faydalıdır. Günde üç kez cilt üzerine uygulayın.

Zerdeçal kullanın: Zerdeçal , güçlü bir antimikrobiyal ve antiinflamatuar baharattır. Biraz suyla karıştırın ve enfeksiyonlu bölgeye uygulayın.

Aloe Vera kullanın: Herhangi bir cilt enfeksiyonunu iyileştirmek için en çok test edilen doğal ilaçlardan biri aloe veradır. Yalnızca enfeksiyonu tedavi etmekle kalmaz, aynı zamanda cilt hasarını engeller ve onarır.

Sarımsak tüketin:Sarımsak, en güçlü antifungal ve antimikrobiyal bitkilerden biridir. Düzenli olarak sarımsak yiyenler mantar enfeksiyonlarına daha az yakalanırlar. Biraz zeytinyağı ile birkaç sarımsak ezin ve bir macun yapın. Enfekte bölgeye yaklaşık otuz dakika uygulayın.

Kekik Yağı kullanın:Diğer bir aktif antifungal besin ise kekik yağıdır. Yukarıda sıklıkla bahsettiğimiz yağlar ile birkaç damla karıştırın ve etkilenen bölgeye sürün.

C Vitamini yönünden zengin besinler tüketin: C vitamini (Askorbik asit) bağışıklık sistemimizi güçlendirir. Vücudumuzu çeşitli enfeksiyonlardan korur. İyi bir bağışıklık sistemi ile mantar enfeksiyonlarının daha hızlı tedavi edilmesine yardımcı olur.

Zencefil tüketin:Zencefilde bulunan Gingerol, güçlü antimikozal özelliklere sahiptir. Diyetimize zencefil çayı şeklinde zencefil eklemek, Candida gibi mantar enfeksiyonlarını önlemeye ve tedavi etmeye etkili bir şekilde yardımcı olur.

Ayak mantarı için oksijenli su kullanın: Hidrojen Peroksit yani oksijenli su sporcuların ayağını iyileştirmeye yardımcı olur. Ayaklarımızı eşit miktarda su ve hidrojen peroksit kullanarak yapılan bir solüsyona batırmak, sporcuların ayaklarına neden olan mantarı etkili bir şekilde öldürür.

Kabartma Tozu ayak mantarına iyi gelir mi?: Kabartma tozu, ayak mantarı gibi mantar enfeksiyonlarında faydalıdır. Ayağımıza ve ayakkabımızın iç kısmına kabartma tozu sürmek, nemi ve teri emmeye yardımcı olur. Böylelikle enfeksiyonun yayılmasını engeller.