Güneş Dünya ve Ay
Güneş Dünya ve Ay
Güneş
Güneş, Güneş Sistemi’nin merkezinde bulunan orta büyüklükte bir yıldızdır. Dünyaya uzaklığı 149.600.000 km olan Güneş, tek başına Güneş Sistemi kütlesinin %99,8’ini oluşturur. Geri kalan kütle Güneş’in çevresinde dönen gezegenler, asteroitler, gök taşları, kuyruklu yıldızlar ve kozmik tozlardan oluşur.
- Yüzey sıcaklığı: 5.778 K
- Yaşı: 4,603 milyar yıl
- Şekli: Küresel
- Mutlak büyüklüğü: 4,83
- Kütlesi: 1,989 × 10²⁴ kg
- Yarıçapı: 695.510 km
- Dönme hareketi: Sadece saat yönünün tersinde döner
Katmanlardan oluşan Güneş, Dünya’mıza yaklaşık 150 milyon km uzaklıktadır.
Dünya
Dünya, Güneş Sistemi’nde Güneş’e en yakın üçüncü gezegen olmasının yanı sıra, Güneş Sistemi’ndeki en yoğun ve beşinci büyük gezegendir. Şekli küreseldir ve şu an için üzerinde yaşam ve sıvı su olduğu bilinen tek gezegendir. Kendi etrafında ve Güneş’in etrafında döner.
- Yaşı: 4,543 milyar yıl
- Yarıçapı: 6.371 km
- Nüfus (2017): 7,53 milyar
- Dünyanın Güneş’e uzaklığı: 149.600.000 km
- Ekvatoral dönme hızı: 1,674.4 km/h
Dünya, kendi ekseni etrafında bir tam dönüşünü 24 saatte tamamlar. Bu olayın sonucunda gece ve gündüz oluşur. Dünya, Güneş etrafındaki dolanımını 365 günde tamamlar; bunun sonucunda mevsimler oluşur.
Ay
Dünya’nın tek doğal uydusu olan Ay, Güneş Sistemi içinde beşinci büyük doğal uydudur. Dünya ile Ay arasında ortalama merkezden merkeze uzaklık 384.403 km, yani Dünya’nın çapının yaklaşık otuz katı kadardır.
- Ay’ın çapı: 3.474 km
- Yarıçapı: 1.737,1 km
- Yaşı: 4,539 milyar yıl
- Dünyaya uzaklığı: 384.400 km
- Yer çekimi: 1,62 m/sn²
Ay, kendi etrafında dönerken Dünya ve Güneş etrafında dolanır. Bu hareketlerini saat yönünün tersine yapar. Toz ve kayadan oluşur, yüzeyinde sıradağlar ve kraterler vardır. Kendi etrafında dönüş hızı, Dünya etrafında dolanma hızına eşit olduğundan, Dünya’dan bakanlar Ay’ın hep aynı yüzünü görürler.
Not: 20 Temmuz 1969 günü Amerikalı astronot Neil Armstrong, Ay’a ayak basan ilk insan olarak tarihe geçti. Apollo 11 uzay aracı ile üç kişilik ekip ile Ay’a ulaşan Armstrong, arkadaşı Edvin ‘Buzz’ Aldrin ile birlikte bindiği ‘Kartal’ adlı Ay modülü ile Ay’ın yüzeyine indi.
Not: Yuri Alekseyeviç Gagarin, Sovyetler Birliği pilotu ve kozmonotudur. Yuri Gagarin, 12 Nisan 1961’de Vostok uzay aracıyla uzaya çıkarak Dünya yörüngesinde turunu tamamladı. Böylece uzaya çıkan ilk insan olmayı başarmış oldu ve bu başarısıyla birlikte uzay çağını başlattı.
Ay’ın Evreleri
Ay’ın evreleri veya fazları, Ay’ın ana ve ara evreleri olarak iki taneye ayrılır. Gözlemcilerin gördüğü Ay’ın aydınlık yüzünün, Ay’ın toplam görünür yüzeyine oranını ortaya çıkarır. Ay; Dünya gibi, kendinden ışık yansıtmaz. Güneşten aldığı ışığı yansıtır. Bu yüzden, Ay’ın Dünya ve Güneş’e göre konumuna göre belli bir kısmı aydınlık, diğer yüzeyi ise karanlık gözükür.
Ay, Dünya etrafında dönerken Dünya da Güneş etrafında döndüğü için, Dünya’dan Ay’a bakanlar Ay’ı farklı şekilde görürler. Böylelikle Ay’ın farklı evreleri oluşur.
Ana Evreleri:
- Yeni Ay
- İlk Dördün
- Dolunay
- Son Dördün
Ay’ın her ana evresi arasında geçen süre yaklaşık bir haftadır.
Ara Evreleri:
- Hilal
- Şişkin Ay
Ay’ın Ana Evreleri
-
Yeni Ay:
- Güneş ve Dünya arasına girer.
- Dünya’ya bakan yüzü ışık almaz.
- Ay görünmez.
-
İlk Dördün:
- Yeni Ay’dan bir hafta sonra.
- Dairenin sağ yarısı aydınlık.
- D harfi gibi görünür.
-
Dolunay:
- İlk Dördün’den bir hafta sonra.
- Dünya’ya bakan yüzü ışık alır.
- Dairenin tamamı görünür.
-
Son Dördün:
- Dolunay’dan bir hafta sonra.
- Dairenin sol yarısı aydınlık.
- Ters D harfi gibi görünür.
